Preek 7e zondag in jaar A. Lev. 19, 1-18. Wees heilig, want God is heilig. 

De eerste lezing is genomen uit het boek Leviticus, één van de boeken van de Pentateuch. De Pentateuch – letterlijk: vijf rollen – zijn de eerste vijf boeken van de Bijbel. Ze bevatten alle bepalingen van het Verbond. Het boek Leviticus is het middelste boek en de lezing van vandaag zit ongeveer in het midden van dit boek. Met andere woorden: we lezen uit het hart van de Pentateuch en raken daarmee de kern van de Joodse wet.

Het boek Leviticus verschaft de regels voor het volk Israël, aan de hand waarvan het volk zich apart zet van de rest van de volken op aarde. Het Hebreeuwse woord voor heilig is ‘kadosh’. Letterlijk vertaald betekent dit ‘apart zetten’. Het is de roeping van Israël om niet te zijn zoals de vele andere volken, maar om apart te zijn, om apart te staan, los van de anderen. Het volk Israël werd door God apart gezet om zo aan de wereld te tonen dat ze van God zijn, om van het anders-zijn van God te getuigen. Israël is geroepen anders te zijn, omdat God ‘de geheel Andere’ is. Daarom horen we in het boek Leviticus deze woorden: “Wees heilig, want Ik, de Heer uw God, ben heilig” (Lev. 19, 2). Israëls roeping is om Gods heiligheid te weerspiegelen, zoals de maan het licht van de zon weerspiegelt. Je kunt met het blote oog niet in de zon kijken, maar je kunt wel naar de reflectie van de zon in de maan kijken. Zo is het ook met God en Israël. In Israël zie je God weerspiegelt.

Het is als met een spiegel die 45 graden naar achteren is gekanteld. Als je daarin kijkt zie je de lucht, de hemel. Israël is als een spiegel die in een hoek van 45 graden staat. Als je naar Israël kijkt, dan zie je daarin God weerspiegeld. Dat is althans hun roeping. Deze roeping geldt ook voor ons als christenen. Wie de Kerk ziet, ziet Christus. Dat is althans de bedoeling. Hoe doe je dat? Leviticus geeft in de eerste lezing van vandaag het antwoord: “Wees niet haatdragend tegen uw broeder. Wijs elkaar terecht, dan maakt ge u niet schuldig aan de zonde van een ander. Neem geen wraak op een volksgenoot en koester geen wrok tegen hem. Bemin uw naast als uzelf.” Dit zijn concrete aanwijzingen om te leven zoals God het wenst. Door zo te leven laat je zien dat je van God bent.

Maar wat heeft de moderne mens gedaan? Die heeft de spiegel rechtop gezet. Wat zie je in een spiegel die rechtop staat? Dat is alleen jezelf. De moderne mens ziet alleen zichzelf. Het ‘ik’ staat centraal. ‘Zie mij!’ is het motto van de moderne mens. Daardoor verzaken wij aan de roeping om heilig te zijn. Immers, we weerspiegelen God en Christus niet meer, de bron van alle heiligheid. We weerspiegelen alleen nog maar onszelf. Wat is daarvan het gevolg? Draai de woorden van Leviticus om en je krijgt: “Wees haatdragend tegen uw broeder. Wijs elkaar niet meer terecht, dan maakt ge u des te meer schuldig aan de zonde van een ander. Neem wraak op een volksgenoot en koester wrok tegen hem. Bemin uw naaste niet, maar alleen uzelf.” Je krijgt woorden die niets meer van Gods heiligheid weerspiegelen, maar alleen van de ik-gerichtheid van de moderne mens.

Moderne filosofen zeggen: ‘Zie je wel, geloof en religie draaien uiteindelijk om ethiek en moraal, hoe je een goed en vredelievend mens moet zijn. Daar heb je God niet voor nodig. Dat kunnen wij je ook wel vertellen.’ Ik ben het met hen oneens. Hun voorstelling van God slaat de plank volledig mis. De God van Israël en van Jezus Christus is in Zichzelf volmaakt. Hij heeft niets van zijn schepping nodig om aan te vullen wat aan Hem ontbreekt. Toch geeft Hij zichzelf volledig in Jezus. God is pure liefde, dat wil zeggen, er speelt geen enkel eigenbelang mee. Alles wat Hij doet, doet Hij voor de ander, omwille van de ander, niet omwille van zichzelf. Wij mensen zijn geroepen om Hem daarin na te volgen, niet om lief te hebben omwille van jezelf, maar omwille van de ander. Als je God en liefde van elkaar ontkoppelt, dan vallen wij mensen uiteindelijk terug in eigenbelang. Immers, we zijn niet volmaakt, wij hebben anderen nodig om te overleven. Om te kunnen overleven in een goddeloze wereld, om zeker te weten dat jij het redt, verval je uiteindelijk tot een heerschappij, een dictatuur. Daarin maak je de ander tot een instrument, een middel om te overleven. Alleen zo kun je je eigen bestaan zeker stellen.

God leert ons: je bestaan is verzekerd in Mij. Maak je daar dus niet druk om en heb de ander lief om wie hij of zij is, doe het goede voor de ander omwille van de ander. Zo laat je zien van waaruit je leeft, wat de Bron is van je bestaan en dat die Bron heilig is. Het leven is heilig, omdat de Bron ervan heilig is. Religie is dus zoveel meer dan ethiek en moraal. De grootste zonde die er is, is handelen tegen het leven, want je handelt daarmee tegen de Bron van het leven. We horen dit Paulus zeggen in de tweede lezing (1 Kor. 3, 16-23): "De tempel van God is heilig en die tempel zijt gij". Haal de Bron van het leven weg, en je kunt alles doen wat je wilt. “Als God niet bestaat, dan is alles geoorloofd”, zei de Russische schrijver Dostojewski. We zien de trieste gevolgen daarvan dagelijks in het nieuws. Voor ons geldt: de glorie van God is de levende mens. En we leven niet van brood alleen, maar van elk woord dat uit de mond van God komt (Mat. 4, 4). Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen