Preek 32e zondag door het jaar A. Mat. 25, 1-13. De voorpret van het bruiloftsfeest.

Jezus staat in het evangelie vlak voor zijn lijdensweg. Hij geeft nog wat instructies mee voor de tijd van wachten tot zijn wederkomst. Zijn instructies hebben allemaal te maken met waakzaamheid. Jezus maakt duidelijk dat zijn waarschuwing niet alleen geldt voor de Farizeeërs en Schriftgeleerden, maar ook voor zijn leerlingen, en dus voor ons. Gods Koninkrijk kan namelijk komen, dwars door familie- en vriendschapsbanden heen. De tien bruidsmeisjes uit de gelijkenis van vandaag zijn allemaal vriendinnen van de bruid. Ze behoren allemaal tot haar familie of haar ‘inner circle’. Wanneer blijkt dat vijf meisjes niet voldoende olie hebben, worden ze achtergelaten en naar de markt gestuurd. Er wordt geen olie gedeeld. En als die domme meisjes te laat komen voor het feest, worden ze niet binnengelaten. Ook hier weer zet Jezus de zaken op scherp om zijn punt te kunnen maken.

De tegenstelling tussen dom en wijs kennen we ook uit de Bergrede: de wijze man bouwt zijn huis op de rotsgrond en de domme op het zand. Het verschil tussen dom en wijs zit in de mate waarin je rekening houdt met onvoorziene omstandigheden. Domme mensen leven voor de vuist weg en houden nergens rekening mee. De domme bruidsmeisjes doen vergelijkbaar. Zij denken: als de bruidegom komt, dan zien we wel weer verder. De verstandigen houden rekening met het onvoorziene en nemen reserve-olie mee.

Voldoende olie bij je hebben wil zeggen dat je leeft onder Gods aangezicht, wetende dat Hij elk moment kan wederkeren. Het risico is, naarmate zijn wederkomst langer op zich laat wachten, dat je geen reserve-olie meer meeneemt. Wat gebeurt er dan? Dat ga je meer op jezelf vertrouwen dan op God. Zoiets gebeurt in deze tijd van ik-gerichtheid. De mens stelt zichzelf centraal en denkt alles onder controle te hebben. Hoeveel oorlogen moeten gevoerd worden om tot het besef te komen dat we niets in de hand hebben? De klimaatcrisis is ook een mentaliteitscrisis en daarmee een sociale crisis: de mens denkt op de pof te kunnen leven van de aarde die haar rijkdommen maar lijkt te blijven geven, generatie na generatie. We komen tot de ontnuchterende conclusie dat dit niet zo is en krijgen de ecologische rekening gepresenteerd. Lijden we niet aan een soort collectief narcisme (zelfliefde)? We leven in een tijd van ‘feel good’-mentaliteit. Zolang we ons maar goed voelen, dat is het belangrijkste in het leven.

Een tijdje terug sprak ik met een dominee over een gemeente waar hij heeft gestaan. Dat was een keurige gemeente met allemaal nette mensen, beetje in de hogere sociale klasse. Het kerkgebouw was tiptop onderhouden en de tuin eromheen lag er picobello bij. De kerkgangers kwamen in mooie auto’s vanuit de hele regio. Totdat er in het naastgelegen pand een uitgiftepunt van de voedselbank werd geopend en er daklozen en vluchtelingen werden ontvangen. Toen sloeg de mentaliteit om. Er liepen ineens ‘ongure types’ rond, men vond lege bierblikjes in de tuin en er stond zelfs iemand tegen het gebouw te plassen. Het geklaag was niet van de lucht. Men was ineens geen nette gemeente meer!

De gemeente was vol van zichzelf en leed, zo zei de dominee, aan ‘kerkelijk narcisme’, kerkelijke zelfliefde. Ze waren niet meer op de Heer gericht – de Heer die zegt: wat gij doet voor de minste van mijn broeders (daklozen, vluchtelingen, enzovoort) dat doet gij voor Mij – maar op zichzelf. Zolang ‘wij’ het maar goed hebben en de kerkgang een goed gevoel geeft, daar ging het om. Amerikanen noemen dit een ‘hot tub religion’. Dat is een geloof van het warme bubbelbad. Dat is een geloof dat je louter een goed gevoel geeft, dat niet meer om offers vraagt, een geloof van ‘het zal mijn tijd wel duren’. Op de keper beschouwd is dit een belediging voor de Heer. Hij roept juist op om waakzaam naar Hem uit te zien, door je actief in te zetten voor je behoeftige naaste. Echter, als je in de religieuze ‘hot tub’ zit, ben je daar helemaal niet mee bezig. Begrijp me goed, er is niks tegen zitten in een hot tub. Zelf zit ik ook regelmatig in bad. Het gaat om onze religieuze mentaliteit. Is die nog op de Heer gericht of op ons eigen welzijn? Lijden wij aan kerkelijk narcisme of niet?

Moeten wij dan streng waakzaam in de houding staan totdat de Heer komt? Nee! De bruidsmeisjes zijn immers al in de feeststemming! Ze hebben hun jurkjes al aan. Het feest is begonnen, de voorpret wordt gevierd. Alleen de bruidegom laat op zich wachten. Zodra Hij er is, barst het feest pas echt los. Zo vraagt ook de Heer van ons niet zelfgericht in de hot tub te wachten totdat Hij komt, maar alvast in de geestelijke feeststemming te komen door naar Hem uit te zien en de hand uit te reiken naar de naaste. Dat is eucharistie: het feest van zijn afwezige aanwezigheid. De Heer is onder gedaante van Brood aanwezig. We worden voor Hem gevoed, totdat Hij wederkomt. Eucharistie is de voorpret van zijn bruiloftsfeest. Hij is onderweg, het feest is in aantocht! Zak niet weg in zelfgenoegzaamheid, in kerkelijk of sociaal narcisme. Eigen je het feest niet toe! Wees altijd gefocust op Hem, die de liefde zelf is. Je doet Hem geen groter plezier, dan te bouwen aan zijn Koninkrijk, met de kracht van de heilige Geest die Hij ons geschonken heeft. Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen