Preek 25e zondag. Luc. 16, 1-13. Niets doen is geen optie.

Mijn opa maakte vroeger weleens de opmerking dat het niet uitmaakt waar je op stemt: want “of je nu door de hond gebeten wordt of door de kat gekrabd…” Met andere woorden: het maakt simpelweg geen verschil. Het is een wat pessimistisch beeld, alsof we geen eigen verantwoordelijkheid hebben en het ons alleen maar overkomt. Terwijl we altijd iets kunnen doen. We kunnen de hele wereld niet veranderen, maar dat ontslaat ons er niet van om iets bij te dragen aan een betere wereld. Juist aan het begin van de Vredesweek mogen we daar bij stilstaan. In een tijd waarin er oorlog is, dichtbij en ver weg, waarin polarisering mensen verdeelt en alleen de hardste stemmen gehoord worden, mogen wij een ander geluid laten klinken en bidden voor vrede. Het klinkt misschien wat slap, maar dat is het niet. We mogen ons vertrouwen stellen in de Heer, die hoop stelt niet teleur.

Niets doen is geen optie. Dat horen we ook in het evangelie. Daar ontmoeten we een handige rentmeester die er, binnen zijn mogelijkheden, het beste van probeert te maken. Het roept vragen op: lijkt oneerlijkheid hier geprezen te worden? Dat kan toch niet de bedoeling zijn van Jezus. Beter kunnen we het lezen als een oproep om niet naïef te zijn. Wij dragen namelijk verantwoordelijkheid. De kerkvaders hebben deze tekst nooit letterlijk willen uitleggen, alsof je die rentmeester als voorbeeld zou moeten volgen. Ze lezen het meer verhalend, allegorisch. Wat zij zien is dit: wij zijn allemaal rentmeesters. Geen eigenaars, maar mensen aan wie iets is toevertrouwd. Het leven dat we ontvangen hebben, de schepping waarin we leven, de mensen om ons heen. Alles wat we hebben, is ons gegeven met de opdracht er goed mee om te gaan. Daarmee klinkt de oproep: gebruik je bezit en je mogelijkheden voor het goede. Help de armen, wees bereid te vergeven en breng vrede. Uiteindelijk komt het neer op de keuze die Jezus aan het eind heel scherp formuleert: je kunt niet twee heren dienen. Of we kiezen voor God, of voor de mammon. Het roept de vraag op wat voor ons echt belangrijk is en of we ons daarvoor durven inzetten.

In het evangelie gaat het er vandaag niet om hoe je iets doet, maar dat je iets doet. We moeten niet langs de kant blijven staan met de armen over elkaar. Er wordt om inzet gevraagd, ieder op z’n eigen manier, met de eigen talenten en vanuit de eigen roeping. Niets doen is geen optie.

Dat horen we ook bij Paulus. In de tweede lezing roept de apostel ons op te bidden voor alle mensen, en zeker voor hen die verantwoordelijkheid dragen. Zij hebben ons gebed nodig en zeker de inspiratie van de heilige Geest. Het gebed is ook een vorm van inzet, misschien wel de eerste stap naar vrede. Dat klinkt door in de woorden van onze Nederlandse bisschoppen, die zich deze Vredesweek aansluiten bij paus Leo. De bisschoppen schrijven dat de paus pleit voor een toekomst die gebaseerd is op vertrouwen, hoop en de waardigheid van alle mensen. Gerechtigheid leidt tot vrede. Waar vrede is, heerst menswaardigheid, veiligheid en gastvrijheid. Hij benadrukt dat oorlogen problemen niet verminderen maar ze verergeren. Hij vraagt leiders conflicten op te lossen door diplomatie, wederzijds begrip, medeleven en oprechte dialoog. Zo wordt de weg ingeslagen naar 'ongewapende en ontwapenende' vrede. Onze bisschoppen schrijven dat het thema van de Vredesweek ‘niets doen is geen optie’ ons allemaal oproept actief te blijven werken aan vrede en veiligheid. Vrede begint bij ieder van ons, in de manier waarop we naar medemensen kijken, naar elkaar luisteren en over anderen praten.

De vrede gaat ons namelijk allemaal aan. Het is niet alleen een leuke boodschap voor op de kerstkaart, maar iets waar wij ons allemaal voor in moeten zetten. Oorlog lijkt misschien ver weg, maar waar medemensen lijden moeten wij innerlijk bewogen worden. De beelden die onze huiskamers binnenkomen zijn heftig. Door veelvoud en heftigheid zijn we soms misschien wel murw geslagen en komt het niet meer zo binnen. Juist dan mag de uitdaging blijven klinken dat we ons laten raken. We zijn geen toeschouwer, maar medemens. Niets doen, is geen optie.

Het vraagt niet meteen grootse daden, maar wel een houding. Als leerlingen van de Heer mogen we herkenbaar zijn als mensen van vrede. Dit mag doorklinken in wat wij doen en laten. In wat wij zeggen, online en offline, en in hoe wij omzien naar elkaar. We moeten geen muren optrekken maar mogen vredebrengers zijn. Deze Vredesweek houdt ons een spiegel voor hoe wij dat kunnen doen. In een tijd waarin polarisering zorgt voor verschillende kanten die elkaar de maat nemen, kunnen wij verbinding maken en luisteren naar de ander. Wees tochtgenoot van elkaar en zie waar we elkaar kunnen vinden. Als de angst voor het onbekende je om het hart slaat, zoek elkaar op. Zie om naar elkaar. Gezamenlijk kunnen we angsten onder ogen zien en elkaar dragen. Laten we iets meer luisteren en iets minder spreken. Die stilte kunnen we dan gebruiken om te bidden: voor de mensen om je heen, voor hen die verantwoordelijkheid dragen en voor de wereld waarin wij leven. Zo kunnen we vredebrengers zijn. Want niets doen, is geen optie. Amen.

Pastor Sander Verschuur