Preek Feest van de Heilige Familie. Mat. 2, 13-23. Voorbij het mogelijke. 

Vorige week, op de vierde zondag van de Advent, lazen we in het evangelie over de droom van Jozef, waarin een engel verscheen die hem uitlegde wat Gods bedoeling was met de zwangerschap van Maria (Mat. 1, 18-24). Jozef dacht er namelijk over om in stilte van haar te scheiden. Na de droom zag hij hiervan af. Vandaag, de eerste zondag na Kerstmis, vieren we het hoogfeest van Heilige Familie en horen we wederom over een droom van Jozef waarin een engel verschijnt, deze keer met een andere, verontrustende boodschap. Zo wordt Kerstmis omlijst door twee dromen van Jozef waarin een engel verschijnt.

Vorige week zat Jozef in een benarde situatie. Zijn verloofde was zwanger, maar niet van hem! Volgens de joodse Wet moest hij dit melden bij de priester in de Tempel. Daar zou hij moeten bevestigen dat het kind van Maria niet van hem was. Dat zou voor Maria uitlopen op de beschuldiging van overspel, met alle schaamte en schande van dien. Jozef wilde haar dit niet aandoen, vandaar dat hij erover dacht in stilte van haar te scheiden.

Door Maria’s zwangerschap zit Jozef klem tussen kaders waar hij niet om heeft gevraagd. Hoe komt hij daaruit? Op dat moment verschijnt in een droom een engel aan hem. De engel biedt Jozef geheel nieuwe, ruimere kaders waarbinnen hij moet handelen en hij überhaupt kan begrijpen wat er aan de hand is. Nu Jezus is geboren en het gerucht de ronde doet dat Hij de nieuwe Joodse koning is, wil koning Herodes dit koningskind uit de weg ruimen. Herodes duldt geen concurrentie! Opnieuw doen zich voor Jozef problemen voor en moet hij uit zijn denkkaders stappen. Hij moet vluchten naar Egypte! Het is alsof je een Oekraïner zegt om naar Rusland te vluchten. Dat voelt tegennatuurlijk, want Egypte is het land waaruit de voorouders van Jozef van de slavernij werden bevrijd.

Jozef en Maria moeten zich telkens weer aanpassen aan veranderende omstandigheden. Steeds weer moeten zij uit hun kaders stappen om te begrijpen wat er aan de hand is. Om het met moderne woorden te zeggen: zij moeten buiten hun 'comfort-zone' of ‘out-of-the-box’ of, zoals dat tegenwoordig heet, ‘uit hun bubble’ treden. Weet je, Bijbels geloof is in feite een voortdurende uitdaging om de zaken anders te bezien. Je verhouden tot een God die je niet kunt zien, geloven dat deze God mens is geworden in Jezus, die zijn Geest over zijn leerlingen (en dus de Kerk) heeft uitgestort, de Kerk zien als het mystieke Lichaam van Christus en het eucharistische Brood als Christus' eigen Lichaam, het is een voortdurend out-of-the-box-denken!

En dat is nodig, anders kun je geen christen zijn. Christenen zijn per definitie out-of-the-box-denkers. Ons alledaagse, gangbare denken en doen is, net als Jozef en Maria, sterk gekaderd, meer dan we vermoeden. Ons leven en handelen wordt bepaald door onze agenda, ons werk, de zorg voor onze ouders, kinderen en kleinkinderen, hoe wij door anderen gezien en geoordeeld worden (vooral op social media), wat onze wensen en verwachtingen zijn aangaande dit leven en wat anderen, en vooral de huidige tijd en cultuur van ons verwachten. Dit alles legt strakke kaders om ons denken en ons handelen. Bijbels geloof loopt hier dwars doorheen en probeert dat open te breken, zodanig, dat wij ons leven gaan zien als een door God geschonken én gedragen leven, dat Hij in Christus ten volle met ons heeft gedeeld.

Nu we toch buiten de denkkaders treden, ga ik nog een stap verder. U, jij en ik zijn nu ook familie van Jezus. Wij zijn nu één familie met Hem en Hij is deel van onze familie. En waar komt die familie samen? In de Kerk. De Kerk is niet alleen een gebouw, maar is ook en vooral een wereldwijde familie. Alle christenen tezamen vormen één grote familie. We mogen elkaar dus broeders en zusters noemen. Ik zou willen wensen dat we dit ook vaker gaan doen. En waar is Jezus in dit plaatje? Wel, Hij is de Kerk. De Kerk is het mystieke Lichaam van Christus. Met Hemelvaart keert Hij terug naar de hemelse Vader, waaruit Hij is voortgekomen. Is Hij dan verdwenen? Nee, Hij komt terug in de Heilige Geest. De Geest is de kracht waarmee Hij zijn Kerk leidt. Zoals een cirkel een bol wordt, een driehoek een piramide of een vierkant een kubus, zo wordt Jezus de Kerk. In die Kerk is Hij handelend aanwezig, in en door de sacramenten. En Hij spreekt door de heilige Schrift. Zo blijft Hij op zijn familie betrokken, elke dag weer.

In tegenstelling tot wat velen om ons heen denken van kerk en geloof – namelijk dat het onze vrijheid, ons denken en ons handelen aan banden legt – wil Bijbels geloof juist ons verstokte denken juist openbreken. Bijbels geloof opent geheel nieuwe vergezichten, opdat we kunnen zien dat ons leven in Gods handen geborgen is, dat Hij de stuwende kracht is en niet ons ego. Hij brengt ons naar het einddoel dat wij het Nieuwe Jeruzalem noemen. Voorwaar geen makkelijke weg, maar de enige goede en ware. Voor dat doel is Hij mens geworden in Jezus en trekken wij als één familie op met Hem aan het hoofd. Moge Hij ons bevrijden tot vrede en liefde. Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen