Preek Pinksteren 2025: De Geest woont in je hart.

Elke vrijdagochtend breng ik, als mijn agenda het toelaat, een bezoek aan de Short Stay Facility (voorheen het Blijf-van-me-lijf-huis) in Wielwijk in Dordrecht. Daar is een laagdrempelige inloop voor Bijbelstudie, geleid door een wijkpastor van de Andreaskerk. Met een groepje bewoners lezen we een paar Bijbelverzen en denken er met elkaar over na. Aangezien de meeste van de aanwezigen al heel wat hebben meegemaakt in hun leven, zijn hun verhalen aangrijpend.

Zo kwamen we te spreken over het evangelie waarin Jezus aan Petrus vraagt: Wie zegt gij dat Ik ben? (Mat. 16, 15). Petrus antwoordt: Gij zijt de Christus, de Zoon van de levende God. Als Jezus vervolgens zijn lijden en sterven voorspelt, dan blokkeert Petrus de weg: dat nooit! Jezus wordt kwaad en wijst Petrus streng terecht: Ga weg, satan, achter Mij!

Toen we over deze woorden van het evangelie nadachten, zei iemand: Petrus verkeerde nog in onwetendheid. Hij wist niet wat hij zei, want hij had de Heilige Geest nog niet ontvangen. Toen dacht ik: wacht eens even. Inderdaad, de Geest was op de leerlingen nog niet neergedaald, maar Jezus stond hen, in levenden lijve! Gods Zoon, zijn mensgeworden Woord, sprak in hoogsteigen persoon tot Petrus. Petrus zou dan van niets weten omdat de Geest nog niet was gekomen? Hier klopt iets niet. Zolang Jezus onder zijn leerlingen was, hadden zij de Geest niet nodig. De Geest was in Jezus! De Geest hadden zij pas nodig na de hemelvaart van Jezus.

Niet voor niets wordt de Geest de Helper genoemd. Om het zonder fysieke aanwezigheid van de mens Jezus te kunnen stellen, moest de Geest wel komen, zonder Wie we het nooit zouden redden. Als de Geest niet zou zijn komen, zou het bij Hemelvaart eindigen en zou het christendom een louter menselijke beweging zijn met alle leegte en holheid van dien.

Daarom is Pinksteren een zeer belangrijk feest. Pinksteren is in zekere zin een Kerstfeest, dat wil zeggen een geboortefeest. Het klinkt wat plastisch, maar met Jezus’ verrijzenis en hemelvaart is de hemel bezwangerd en baart ze nu de Heilige Geest. De hemel barst open met een kracht die we Heilige Geest noemen. In de Geest is God in ons. ‘God is here to stay’. God gaat in zijn Geest verder waar Hij in zijn Zoon was gebleven.

Wat die geestkracht precies is kan ik u niet zeggen. Het evangelie vertelt erover in indirecte bewoordingen: het is als een vuur, een wind, een kracht, enzovoort. Duidelijk is dat de leerlingen de Geest passief ontvingen. Met andere woorden, ze hadden er zelf niet het initiatief toe genomen. Het overkwam hen. Heel het Pinkster-gebeuren wil duidelijk maken dat de mens niet de regie heeft. Die ligt overduidelijk in de hemel, bij God.

Het beeld van de Geest als een vuur vind ik heel mooi, heel Bijbels ook. Het vuur van de Geest, het vuur van de liefde, is geen verterend vuur, maar een vuur dat energie geeft. Het beeld van het vuur is een echo naar het verhaal van Mozes en de brandende braamstruik (Ex. 3). De struik staat in brand, maar wordt niet door het vuur verteerd. De stem die Mozes hoort zegt hem: trek je schoenen uit, want de grond waarop je staat is heilig. Door de uitstoring van de Heilige Geest is de grond waar Hij neerdaalt heilig, en die grond is het hart van de mens!

Daarmee gaat de Geest voorbij aan de Tempel van Jeruzalem, voor joden van oudsher dé plek waar God aanwezig is. De Geest kiest een veel krappere behuizing, namelijk ons hart. Laten we eerlijk zijn: in ons hart is niet veel plaats. Een aantal personen die ons zeer dierbaar zijn hebben er hun plek, maar dan houdt het al snel op. Voor vele anderen is er geen plaats. Toch kiest God ons hart om in te wonen, hoe krap ook. Waarom? God wil ons hart verruimen, zodat zijn liefde in en door ons kan werken. Hij zet je in vuur en vlam, net als de braamstruik, zonder dat je er iets voor moet inleveren. God werkt niet competitief, maar coöperatief, dat wil zeggen: niet tegen ons, maar met ons. God maakt er een coproductie van: God en mens werken samen. Hij is in jou en met jou, waar je ook bent.

Waar God in de geschiedenis van het Uitverkoren Volk een God op afstand blijft – Hij spreekt slechts via profeten en zijn wil ligt vervat in de Wet – komt God in Jezus al een heel stuk naderbij. Jezus is de Emmanuel, God-met-ons. Maar ook in Jezus is God een naaste, naast ons. Pas met Pinksteren zendt Hij zijn Geest in ons. Dan is Hij God-in-ons. Pinksteren is God in de mens, in ieder van ons via ons doopsel en vormsel.

Daarmee is Pinksteren een geboortefeest, zoals ik al zei: de geboorte van de Kerk. De Kerk is de verzameling van gedoopten die de kracht van de Heilige Geest hebben ontvangen. Om die reden spreken we in de geloofsbelijdenis van één, heilige, katholieke en apostolische kerk. In de Geest zijn we één en zouden wij niet verdeeld moeten zijn. In de Geest zijn we heilig, want de Geest gaat van God uit. In de Geest zijn we katholiek, dat wil zeggen: algemeen, voor iedereen geldend, niemand uitgezonderd. En in de Geest zijn we apostolisch, dat wil zeggen: gezonden, de wereld in gestuurd, ontvangend, (ver)zorgend, (ver)gevend, helend.

Vier Pinksteren als Kerst. Maak er een familiefeest van. Open je hart voor anderen. Je bent heilig, in al je gebrokenheid, want God woont in je. Zalig Pinksteren! Door Christus, onze Heer. Amen.

Diaken Franck Baggen